Almenn virðing fyrir góðu starfi

Þegar ég var að lesa málgagn þjóðarinnar og eina óháða dagblaðið í morgunn þá rakst ég á grein eftir frænda minn.  Þetta er einkar áhugaverð grein um veru hans á Kumbaravogi sem öllum ætti að vera holl lesning, sérstaklega í ljósi þeirrar umræðu sem verið hefur um slík búsetu úræði.  Ég tók mér það bessaleyfi að setja inn greinina hans hér fyrir neðan og vona að það sé í lagi hans vegna.

 

 Almenn virðing fyrir góðu starfi

Nokkur umræða hefur skapast um fjölskylduheimilið á Kumbaravogi á þessu ári. Þótt mikill meirihluti þeirra einstaklinga sem ólust upp á staðnum hafi lýst Kumbaravogi sem góðu og öruggu heimili vill það brenna við að mest sé gert úr neikvæðum viðhorfum á síðum dagblaða, ekki síst af þeim sem einungis þekkja til heimilisins af afspurn. Það finnst mér miður. Ég var sjö ára gamall þegar ég kom á Kumbaravog veturinn 1967 og þar átti ég heimili til tvítugs er ég stofnaði mitt eigið heimili á Stokkseyri ásamt konu minni. Þar höfum við búið og starfað síðan. Á fullorðinsárum mínum hef ég því haft mikil samskipti við Stokkseyringa og nærsveitamenn sem þekktu og þekkja vel til Kumbaravogs. Ég hef aldrei orðið var við annað en virðingu fyrir því góða starfi sem þar fór fram, ekki síst hjá þeim sem best til þekktu svo sem fyrrverandi starfstúlkur á heimilinu og iðnaðarmenn sem unnu við húsbyggingar á Kumbaravogi. Og ég hef aldrei heyrt gagnrýnisraddir fyrr en nú eftir öll þessi ár og þá í framhaldi af umræðu um annað og alls óskylt heimili eða stofnun.

Einstaklega góðar minningar

Ég gleymi aldrei deginum þegar ég kom fyrst að Kumbaravogi ásamt yngri bróður mínum. Mér fannst eins og ég hefði stigið inn úr stormi í öruggt skjól og hlýju þegar ég hitti fósturforeldra mína Hönnu og Kristján í fyrsta sinn, og upplifði þeirra bjarta og fallega heimili. Fram að þeim tíma hafði ég ekki átt sjö dagana sæla. Ég hafði verið í vist á Norðurlandi þar sem aðbúnaður var ömurlegur, óregla mikil og kvíðinn ávallt til staðar. Raunar hafði vistin þar endað með ósköpum og við börnin send í snarhasti aftur suður. Þá tók við dvöl á ópersónulegri ríkisstofnun nálægt Reykjavík þar sem börnin voru höfð saman í stórum svefnsal með kojum upp við alla veggi og úti á miðju gólfi.

Annað var eftir því, kalt og vélrænt. Það fer hrollur um mig þegar ég hugsa til þeirra daga. Á Kumbaravogi var andinn allur annar. Þar eignaðist ég strax fjölskyldu, alvöru heimili og fósturforeldra sem sýndu mér hlýju og ástúð frá fyrsta degi. Það er erfitt að lýsa muninum á ópersónulegri stofnun og heimili fyrir þeim sem ekki þekkja til en sem betur fer þurfa fæst börn að kynnast öðru en eigin heimili. En sum okkar hefðum sennilega aldrei fengið að kynnast öðru en ópersónulegum stofnunum ef ekki hefði verið fyrir Kumbaravog og starf fósturforeldra minna þar. Þetta er hinn harði raunveruleiki málsins.

Frábær staður fyrir fjörmikinn strák

Ég var einn af þessum krökkum sem var ekki mikið gefinn fyrir bókina og inniveru en hafði þeim mun meira gaman af allri útiveru, leikjum úti í náttúrunni, og öllum verklegum framkvæmdum og stússi. Fyrir ungan strák, fullan af atorku og sköpunarkrafti, var Kumbaravogur og Stokkseyri hálfgerð paradís. Athafnafrelsið og rýmið til að athafna sig var nánast ótakmarkað, hvort heldur við að smíða kofa í túninu heima, rækta grænmeti og halda gæludýr, eða við að klambra saman fleka og stunda siglingar í fjörunni á Stokkseyri, eða þá leita að hreiðrum í móunum norður af Kumbaravogi.

Sjálfur hafði ég sérstaklega gaman af öllu sem laut að trésmíðum og var ávallt stoltur væri mér trúað fyrir krefjandi verkefni. Afstaðan á Kumbaravogi var sú að leyfa okkur að þroskast í gegnum krefjandi leik og starf, og mistækist okkur var okkur kennt að reyna aftur og gera betur. Ávallt var reynt að sjá til þess að við hefðum nægan efnivið og verkfæri í leiki okkar og uppátæki. Og fósturforeldrar mínir treystu mér og kenndu mér að treysta á sjálfan mig.

Þetta hafði mótandi áhrif á mig og lífshlaup mitt. Ég var nítján ára gamall þegar ég byggði mitt eigið einbýlishús á Stokkseyri sem ég hef búið í með konu minni og fjölskyldu allar götur síðan. Í starfi mínu sem smiður og verktaki á Suðurlandi hef ég notið góðs af því veganesti sem ég fékk og þeim lífsgildum sem ég lærði á Kumbaravogi. Dugnaður fósturforeldra minna við að ferðast með sinn stóra barnahóp um byggðir Íslands og óbyggðir hafði líka mótandi áhrif á áhugamál mín og minnar fjölskyldu.

Féllum vel inn í hópinn á Stokkseyri

Ég hafði frá fyrstu tíð góð samskipti við önnur börn og unglinga á Stokkseyri og mér fannst að við krakkarnir á Kumbaravogi hefðum ætíð fallið vel inn í hópinn og aðlagast vel lífinu á Stokkseyri. Ég varð þess aldrei áskynja að litið væri á okkur með neinum öðrum hætti en önnur börn í þorpinu og minnist þess ekki að við höfum skorið okkur úr á neinn hátt hvað varðar klæðaburð, námsaðstöðu eða aðbúnað. Í þessu sem öðru tókst fósturforeldrum mínum að skapa okkur eðlilegar fjölskylduaðstæður. Ég eignaðist strax góða vini í þorpinu sem sumir eru enn á meðal minna nánustu vina. Og þar kynntist ég einnig konu minni og lífsförunaut. Við höfum nú verið gift í tæp þrjátíu ár. Drengirnir okkar nutu þess ætíð að eiga ömmu og afa á Kumbaravogi. Hanna fósturmóðir mín var einstaklega elskuleg og hlýleg kona sem börnum fannst undantekningarlaust gott að vera nálægt. Dagleg umhyggja hennar fyrir barnahópnum fannst mér nánast takmarkalaus. Kristján fósturfaðir minn er hlýr og traustur maður, föðurlegur og gat verið strangur en þó umfram allt sanngjarn maður. Það hef ég fundið í öllum mínum samskiptum við hann í rúma fjóra áratugi. Mannúð og trúfesta hefur einkennt allt líf hans til þessa dags.

Hlýleikar með okkur fóstursystkinunum

Þegar við krakkarnir á Kumbaravogi uxum úr grasi og fórum að heiman dreifðumst við um landið og heiminn eins og gengur. Við höfum þó reynt að hafa samband, ekki síst á hátíðarstundum. Ég hef alla tíð átt góð samskipti við fóstursystkini mín og hefur það ekki breyst eftir að umræðan um Kumbaravog hófst. Ég hef fylgst með umræðunni og verð að viðurkenna að það er margt í henni sem ég á erfitt með að fá botn í. Ég kýs að líta svo á að sumt í þessari skrýtnu umræðu sé einfaldlega byggt á misminni eða misskilningi. Ummæli um að við börnin höfum stöðugt verið send á aðra bæi til að vinna eru dæmi um það. Ég minnist þess ekki að við höfum hjálpað til á öðrum bæjum utan einu sinni öll þau ár sem ég hef þekkt til Kumbaravogs, og þá stuttlega við kartöfluuppskeru. Ummæli um að við höfum sýknt og heilagt verið að safna peningum fyrir hjálparstarf eru af sama sauðahúsi. Viðtókum einu sinni á ári þátt í slíkri söfnun fyrir hjálparstarf og ég er raunar stoltur að því. Ummæli um að okkur hafi verið haldið stíft að vinnu, við höfum hvorki haft tíma til tómstunda né náms, eru illskiljanleg í mínum huga. Við unnum síst meira en krakkar á öðrum bæjum í kringum okkur, áherslan á menntun og uppbyggileg tómstundamál var meiri hjá okkur ef eitthvað er.

Niðurlag

Þegar ég hafði lokið við þessi skrif á Þorláksmessu birtist í Morgunblaðinu aðsend grein, „Kumbaravogsbörnin" (bls. 34-35), þar sem vegið er með afar ósanngjörnum hætti að fósturföður mínum og æskuheimili mínu. Sú grein ber ekki vott um virðingu fyrir umfjöllunarefninu. Þar er endurtekin ýmis gagnrýni á Kumbaravog sem við fósturbörn Hönnu og Kristjáns höfðum hrakið lið fyrir lið í yfirlýsingu sem birtist í DV í mars sl. og vitnað var til í Morgunblaðinu 9. desember sl. Í greininni er einnig endurtekin sú firra að við börnin á Kumbaravogi hefðum ein byggt húsin á lóðinni, en sjálfur þekki ég persónulega á þriðja tug iðnaðarmanna sem komu að þeim framkvæmdum. Þá er í greininni gert lítið úr viðhorfum okkar, meirihluta fósturbarnanna á Kumbaravogi, sem lýst höfum þakklæti til Kristjáns og Hönnu. Þannig er í senn farið neikvæðum orðum um heimili okkar og gert lítið úr dómgreind okkar sem fullorðinna einstaklinga. Þessi framsetning er óviðeigandi. Af gefnu tilefni er rétt að taka fram að yfirlýsing okkar var algerlega að okkar eigin frumkvæði og án vitneskju fósturföður okkar.

Ég geri mér grein fyrir því að einstaklingar geta upplifað æskuár sín með ólíkum hætti, og að ævikjör manna ráða því líka að einhverju leyti hvaða blæ æskuminningar fá á fullorðinsárunum.

En við verðum öll að reyna að gæta sanngirni í umræðu um fortíð okkar og halda til haga staðreyndum málsins. Annars er hætta á að við særum fólk að ósekju.